Het waait behoorlijk, maar dat lijkt de deelnemers nauwelijks te deren. Een van de deelnemers heeft aan de wieg gestaan van LTC De Zoom. Hij geniet zichtbaar van het tennissen, ook al raakt hij niet elke bal even goed. ‘Ik ervaar weinig problemen. Ja, ik heb geheugenproblemen. Ik noem het slijtage, ouderdom, het is niet erg om te hebben…’ Een andere deelnemer lijkt helemaal op te gaan in het spelletje. ‘Ik heb eigenlijk nooit getennist, maar ik geniet er erg van. Het kind in je komt naar boven… Ja, ik ben straks wel moe, maar dat geeft niet, heerlijk vind ik dit…’ Vrijwel allemaal geven de deelnemers aan het prettig te vinden om bezig te zijn, anderen te ontmoeten, in beweging te zijn, plezier te hebben.

'De onderlinge uitwisseling en samenwerking zijn cruciaal'

Op de padelbaan hebben vrijwilligers deze ochtend bankjes neergezet om mensen ook zittend te kunnen laten tennissen. Activiteitenbegeleidster Geertje Nuytemans van ActivityPlus was resoluut geweest: weg met die bankjes. Het is veel beter voor de deelnemers als ze lopen, bukken, bewegen. Stilzitten kan altijd nog. Voor een van de deelnemers wordt een uitzondering gemaakt; hij mag plaatsnemen op een bankje omdat hij last heeft van evenwichtsproblemen. Het is bijzonder om te zien hoe de deelnemers met de rackets en ballen in de weer zijn. ‘Zie je Ineke*? Ze is 92, zou je niet zeggen hè, en kijk eens hoe ze beweegt, hoe soepel…!’ Geertje neemt met een aantal mensen met dementie – allen thuiswonend – deel aan deze activiteit: ‘Ik ga er zoveel mogelijk op uit met de mensen. Buiten, bewegen, ontmoeten. Als je dit niet zou doen, gaat het ziekteproces echt sneller. Ik ben ervan overtuigd dat dit soort activiteiten eraan bijdragen dat mensen langer thuis kunnen wonen. Met de deelnemers aan mijn activiteiten bespreek ik wat zij leuk vinden. We gaan vaak op stap: naar een dierentuin, kasteel enzovoorts.’ Via casemanager, huisarts of Wmo-consulent komen deelnemers met Geertje en de initiatiefnemers van het maatjestennis in contact. ‘De onderlinge uitwisseling en samenwerking zijn cruciaal.’

Niets gemerkt

Wat is ervoor nodig om mensen met dementie te laten (blijven) tennissen? Hoe zorg je ervoor dat ze gaan tennissen of juist blijven tennissen? Ik leg de vragen voor aan Raymond Beijen, de enthousiaste voorzitter van LTC De Zoom. 

'Het gaat ons niet om het groeien, maar om het genieten'

‘Gezelligheid staat voorop. Wij zijn van prestigieus tennis afgestapt, we willen er voor iedereen zijn: jong, oud, schoolklassen, veteranen, mensen met dementie. De sfeer is hier uitstekend. Bezoekers merken dat. Er is altijd een gastvrouw of gastheer die je welkom heet, je krijgt een kop koffie aangeboden, we proberen bij te dragen aan een fijne tenniservaring. We betrekken graag nieuwe groepen. Het doel is niet om te groeien, maar we groeien wel. Het gaat ons niet om het groeien, maar om het genieten.’ LTC heeft nu ongeveer 1.200 leden en 140 vrijwilligers. ‘Vrijwilligers zijn onmisbaar. Die moet je echt met fluwelen handschoenen behandelen.’ Raymond vertelt vol lof over de vrijwilligers die op allerlei manieren bij de vereniging betrokken zijn. ‘Recent hadden we een klusjesdag – we hebben zelfs mensen moeten afzeggen. Er waren meer vrijwilligers dan klusjes…’ Hoe komt dat? Wat maakt dat mensen zich willen inzetten voor de tennisclub? ‘De samenhorigheid, het clubgevoel, er voor elkaar willen zijn, gewoon gezellig tennissen. Vaak krijg je dat van huis uit mee, daarom proberen we jong en oud met elkaar in verbinding te brengen. We zien liever niet dat ouders hun kinderen hier afzetten en ze vervolgens over drie uur weer op komen halen; nee, betrokkenheid en gezelligheid, daar gaan we voor.’

Hoe zijn LTC De Zoom en Raymond met dementie in aanraking gekomen? ‘Via Martien van Leeuwen. Hij vroeg: kunnen jullie ruimte bieden aan een groep mensen met dementie? We hebben direct ‘ja’ gezegd. Het bestuur hoefde niet overtuigd te worden. Of het wat kost? Nauwelijks. Met de andere tennisvereniging, Smash, wisselen we af: de ene maand is het maatjestennis hier, de andere maand bij hen.’ Raymond is zich ervan bewust dat de vereniging méér met dementie te maken krijgt; alleen al door de vergrijzing. ‘Wij staan open voor mensen met dementie. We stellen de faciliteiten graag ter beschikking. Als de vraag naar activiteiten voor mensen met dementie groter zou worden in de toekomst, willen wij als vereniging zeker nadenken wat we daarin kunnen betekenen. We zullen flexibel moeten zijn en ik ben ervan overtuigd dat het gaat lukken.’

'Je doet er alles aan om ervoor te zorgen dat iemand mee kan blijven doen'

Casper* is al jarenlang lid van LTC; hij beaamt het relaas van de voorman. ‘Een jaar of wat geleden hebben we dementie ‘aangepakt’. Het ledenbestand vergrijst toch wel een beetje dus ook wij krijgen er meer mee te maken. Toen ik een keer het Alzheimer Café bezocht, zag ik daar een van onze vrijwilligers zitten. Aanvankelijk dacht ik dat hij daar aanwezig was als vrijwilliger – maar hij kwam daar voor zichzelf. ‘Wil je het alsjeblieft niet tegen anderen zeggen?’ vroeg hij me. Ik schrok – had niets gemerkt. Je ziet het niet hè, wanneer iemand is belast met dementie…’ Casper is ervan overtuigd dat bestuur en leden er alles aan zullen doen om mensen met dementie zo lang mogelijk mee te laten doen. ‘Iemand die 20, 30 jaar lid is geweest van de vereniging en zich altijd heeft ingezet, die laat je toch niet vallen? Kom op zeg! Je past je aan, je doet er alles aan om ervoor te zorgen dat zo iemand mee kan blijven doen.’

Mededogen en sympathie

Na een goed uur worden de rackets opgeborgen en wandelen de deelnemers terug naar de kantine. Tijd voor een afsluitend kopje koffie of thee. De zojuist geleverde inspanning is van de gezichten af te lezen. Moe maar voldaan ploffen de deelnemers in een stoel neer om even later weer huiswaarts te keren. Als aan het einde van de ochtend de deelnemers naar huis zijn gegaan (‘Houdoe hè, tot de volgende keer!’), is er een korte nabeschouwing. ‘Zag je hoe fanatiek Karel* stond te meppen?’ En: ‘Die twee kwamen een beetje weifelend binnen, maar zag je hoe ze weggingen? Een glimlach van oor tot oor toen ze in het ‘buske’ stapten, onbetaalbaar.’ En: ‘Piet* had er zozeer van genoten dat hij nu alweer zin heeft in de volgende keer. Hij zou thuis gaan oefenen!’ 

'Een glimlach van oor tot oor, onbetaalbaar'

De nog aanwezige begeleiders en vrijwilligers wisselen ervaringen van vandaag uit. Er kan wéér worden teruggeblikt op een betekenisvolle ochtend. Wat maakt dat deze begeleiders en vrijwilligers er zelf ook zo van genieten, vraag ik me af. Paul, een van de initiatiefnemers, laat de worden mededogen en sympathie vallen. ‘Wij zijn hier met een groep mensen met dementie. Anderen zíen dat. Die zien hoe wij daarmee omgaan. Ze zien het plezier, ze zien dat het mogelijk is. Soms heeft het niet veel meer met tennis te maken, maar dan is er nog de beweging en niet te vergeten de gezelligheid. Ik sprak een van de deelnemers, die zei tegen me: ‘Paul, als je vindt dat ik niet meer mee kan doen, dan moet je het zeggen hoor.’ Dat zal ik dus nooit zeggen. Nooit. ‘Als ik dan niet meer kan meedoen, dan kom ik tóch, zei diegene tegen me.’ Dat raakt me!’

* De namen zijn om privacyredenen geanonimiseerd.